Archeologia 

1. Czym jest archeologia? (2h)
2. Wierzenia, magia, rytuały – religia dawnych Słowian (2h)
3. Jak nasi przodkowie postrzegali śmierć, czyli jak w pradziejach i w czasach wczesnohistorycznych traktowano zmarłych (2h)
4. Krypty grobowe jako obiekt badań (2h)
5. Szkielet człowieka jako źródło informacji o życiu i śmierci (2h)
6. Czytanie z kości zwierzęcych, czyli archeozoologia (3h)
7. Warsztaty ceramiczne (2h)
8. Archeologia podwodna (2h)
9. Archeologia jaskiń (2h)
10. Starożytne kultury Ameryki Łacińskiej – Inkowie i Majowie (2h)
11. Życie codzienne w starożytnej Grecji i Rzymie w świetle źródeł
    archeologicznych (2h)
12. Metodyka badań archeologicznych, cz. 1 (2h)
13. Metodyka badań archeologicznych, cz. 1 (2h)
14. Architektura Torunia w czasach młodości Mikołaja, syna Mikołaja Kopernika (2 połowa XV wieku) – spacer po Toruniu, zgodnie z etapami życia Astronoma; od urodzenia do wyjazdu na studia w Krakowie (2h)

Uroczysta Inauguracja na Auli UMK: 4 października 2025r. godz. 10:00

Terminy zajęć:
11 października 2025r.| 10:00-12:00
18 października 2025r| 10:00-12:00
25 października 2025r. | 10:00-12:00

15 listopada 2025r. | 10:00-12:00
29 listopada 2025r. | 10:00-12:00

13 grudnia 2025r. | 10:00-13:00

10 stycznia 2026r. | 10:00-12:00
24 stycznia 2026r. | 10:00-12:00

21 lutego 2026r. | 10:00-12:00

7 marca 2026r. | 10:00-12:00
21 marca 2026r. | 10:00-12:00

11 kwietnia 2026r. | 10:00-12:00
25 kwietnia 2026r. | 10:00-12:00

9 maja 2026r. | 10:00-12:00

Zakończenie Uniwersytetu Młodych – Aula UMK 30 maja 2026r. godz. 10:00

„Czym jest archeologia?” – mgr H. Binnebesel (2 godz.)

Zajęcia dotyczące wstępnych, wybranych zagadnień z zakresu archeologii, będące jednocześnie wprowadzeniem do proponowanego cyklu zajęć.

W części „wykładowej” omówione zostaną takie zagadnienia jak pojęcia archeologii i archeologa, źródeł archeologicznych i ich specyfiki w odniesieniu do poszczególnych okresów, jak również stanowiska archeologicznego i jego zróżnicowanego charakteru.

W części „praktycznej” uczestnicy będą mieli możliwość skonfrontowania tych informacji z materiałem źródłowym zgromadzonym w Instytucie Archeologii UMK – Gabinet Zabytków.

 „Wierzenia, magia, rytuały – religia dawnych Słowian” – dr P. Szczepanik (2 godz.)

Zajęcia wprowadzą uczestników w świat religii, magii i rytuałów Słowian przed przyjęciem chrześcijaństwa. Pokazane zostaną źródła i metody badawcze wykorzystywane do rekonstrukcji dawnych wierzeń. Uczestnicy nabędą wiedzę na temat dawnych mitów o powstaniu świata, człowieka oraz wybranych bóstwach, ich funkcjach i mocach. Podczas zajęć zaprezentowana zostanie rola archeologii w odkrywaniu i budowaniu obrazu dawnych rytuałów, których pozostałości odkrywane są podczas wykopalisk. Ważnym aspektem będzie również uwrażliwienie na rekonstrukcje pseudonaukowe funkcjonujące w sferze popkultury a nie mające potwierdzenia źródłowego.

„Jak nasi przodkowie postrzegali śmierć, czyli jak w pradziejach i w czasach wczesnohistorycznych traktowano zmarłych” – dr hab. J. Bojarski, prof. UMK (2 godz.)

Tematem zajęć będą wybrane kwestie dotyczące ogólnie praktyk pogrzebowych stosowanych przez społeczności żyjące epoce kamienia, starożytności oraz wczesnośredniowiecznej Europie. Podczas zajęć będzie można zapoznać się przy tej okazji z najważniejszymi odkryciami oraz metodami badań cmentarzysk, jak również uzyskać odpowiedź na pytanie co powodowało zmianę zwyczajów pogrzebowych, dlaczego ciała jednych zmarłych palono, a inne grzebano niespalone; dlaczego do grobów wkładano rożne przedmioty, czy na podstawie analizy formy i wyposażenia grobu można dowiedzieć się kim był zmarły, skąd pochodził, jaką religię wyznawał.

„Krypty grobowe jako obiekt badań”– prof. dr hab. Anna Drążkowska (2 godz.)

Na zajęciach uczestnicy poznają specyfikę jednych ze specjalnych stanowisk archeologicznych, jakim są krypty grobowe. Przedstawione zostaną metody i narzędzia wykorzystywane w badaniach, a także ukazane zagrożenia jakie czyhać mogą na archeologa badającego krypty.

„Szkielet człowieka jako źródło informacji o życiu i śmierci” – dr hab. T. Kozłowski, prof. UMK (2 godz.)

Podczas zajęć uczestnicy będą mieli możliwość poznania i analizy kości tworzących  ludzki szkielet, zapoznają się z metodami oznaczenia płci i wieku, przeanalizują ślady  patologii, schorzeń, prowadzących niejednokrotnie do śmierci .Dowiedzą się również jakie znaczenie dla rekonstrukcji dawnej przeszłości mają badania antropologiczne.

13.12.2025 r.: „Czytanie z kości zwierzęcych, czyli archeozoologia”– prof. dr hab. D. Makowiecki, mgr Z. Majbrodzka (3 godz.)

Szczątki zwierząt należą do jednych z najliczniej występujących zabytków na stanowiskach archeologicznych. Wprawny badacz – archeozoolog rozpozna na ich podstawie przynależność gatunkową, ślady przebytych chorób, urazów, a także ślady powstałe na skutek różnych czynności wykonywanych przez człowieka, jak również będące efektem procesów przyrodniczych.

Na zajęciach uczniowie dowiedzą się m.in. kiedy człowiek nauczył się jeździć na koniu, kiedy wilk stał się psem, od kiedy jest z nami kot, skąd się wzięły kury,. Podejmą również próby samodzielnej analizy śladów na oryginalnych szczątkach zwierzęcych pochodzących z wykopalisk.

„Warsztaty ceramiczne” – dr R. Kaźmierczak, mgr P. Błędowski (2 godz.)

Zajęcia wprowadzają w tajniki produkcji ceramiki i przedmiotów glinianych. Uczestnicy poznają różnorodne metody wykonywania i zdobienia naczyń oraz ich wypału. Wiedzę zdobytą uczestnicy wykorzystają podczas części warsztatowej, wykonując własne naczynia i przedmioty gliniane.

„Archeologia podwodna” – dr M. Popek (2 godz.)

Na tych zajęciach uczestnicy poznają specyfikę jednych ze specjalnych stanowisk archeologicznych, jakim są stanowiska podwodne. Przedstawione zostaną metody i narzędzia jakimi pracują archeolodzy podwodni. W drugiej części zajęć zaprezentowane zostaną największe podwodne odkrycia na świecie.

„Archeologia jaskiń” – dr hab. M. Sudoł-Procyk (2 godz.)

Jaskinie w przeszłości pełniły różne funkcje – od tymczasowych schronisk czy pracowni krzemieniarskich po miejsca pochówków oraz miejsca kultu.

Na zajęciach uczestnicy będą mieli możliwość zapoznania się zarówno ze zróżnicowanymi funkcjami jaskiń, specyfiką pozyskiwanych źródeł archeologicznych i przyrodniczych, na podstawie zgromadzonych w Instytucie Archeologii UMK materiałów, a także metodyką prac na tych specyficznych stanowiskach.

„Starożytne kultury Ameryki Łacińskiej – Inkowie i Majowie” – dr M. Popek (2 godz.)

Na zajęciach zostaną przedstawione bogate kultury Ameryki Łacińskiej. Pierwszą z nich będą górskie społeczności Inków. Natomiast drugą będą żyjący na Półwyspie Jukatan Majowie.

,,Życie codzienne w starożytnej Grecji i Rzymie w świetle źródeł archeologicznych” – dr hab. I. Głuszek, prof. UMK (2 godz.)

Podczas zajęć uczestnikom zostaną przybliżone najważniejsze aspekty kultury starożytnych Greków i Rzymian. Nakreślone zostanie także tło historyczne z najważniejszymi wydarzeniami politycznymi świata antycznego. Dodatkowym aspektem zajęć będzie ukazanie uczestnikom znaczenia kultur antycznych i ich wpływu na cywilizację.

„Metodyka badań archeologicznych, cz. 1 i 2– dr Ł. Czyżewski, dr M. Weinkauf (2 godz)

Celem zajęć będzie omówienie podstawowych metod wykorzystywanych badaniach archeologicznych oraz sposobu ich dokumentacji. Teoretyczne i praktyczne zajęcia obejmują zagadnienia z zakresu podstawowych praktyk stosowanych w archeologii, metod badań inwazyjnych (wykopaliskowych), badań nieinwazyjnych oraz metod dokumentacji źródeł archeologicznych. W ramach zajęć uczestnicy nabędą wstępne umiejętności eksploracji nawarstwień stratygraficznych oraz sporządzania dokumentacji archeologicznej.

„Architektura Torunia w czasach młodości Mikołaja, syna Mikołaja Kopernika (2 połowa XV wieku) – spacer po Toruniu, zgodnie z etapami życia Astronoma; od urodzenia do wyjazdu na studia w Krakowie – dr hab. K. Sulkowska-Tuszyńska, prof. UMK (2 godz.)

Celem zajęć jest pokazanie Torunia jako kulturowego kontekstu dorastania wielkiego humanisty; jako miejsca urodzin, nauki, dzieciństwa i młodości Mikołaja Kopernika w hanzeatyckim porcie nad Wisłą, około 2 połowy XV wieku.

Trasa: spacer od ulicy Św. Anny (obecna ul. Kopernika), do fary miasta (obecna katedra). Codzienna droga do szkoły (ul. Św. Jana), poprzez ul. Żeglarską do Rynku i Ratusza. Dalej trasą rodzinnych spacerów nad Wisłą, do winnicy i łaźni, obok zamku Krzyżaków, do Nowego Miasta Torunia – do dominikanów i kościoła Św. Jakuba.

mgr Hubert Binnebesel
dr Paweł Szczepanik
dr hab. Jacek Bojarski, prof. UMK
prof. dr hab. Anna Drążkowska
dr hab. Tomasz Kozłowski, prof. UMK
prof. dr hab. inż. Daniel Makowiecki
mgr Zuzanna Majbrodzka
dr Ryszard Kaźmierczak
mgr Piotr Błędowski
dr Mateusz Popek
dr hab. Magdalena Sudoł-Procyk
dr hab. Inga Głuszek, prof. UMK
dr Łukasz Czyżewski
dr Marcin Weinkauf
dr hab. Grażyna Sulkowska-Tuszyńska, prof. UMK